Hoe ondersteun je je kind als het afscheid moet nemen van een dierbare.

Het liefst willen we onze (jonge) kinderen beschermen tegen dit soort nare en moeilijke situaties. Het lijkt dan misschien een veilig idee je kind er zomin mogelijk mee te belasten. Toch is het beter je kind vanaf nu te vertellen over het ziekteproces, te informeren over wat hem te wachten staat en hem te helpen het te begrijpen en ermee om te gaan. Kinderen voelen onze gevoelens haarfijn aan en krijgen altijd veel meer mee dan je wellicht denkt. Ook kleintjes van 3 of 5. Wel aanvoelen dat er iets heel naars te gebeuren staat of gebeurt, maar niet weten wat is voor kinderen heel beangstigend. Het is goed je te realiseren dat kinderen veel meer aan kunnen dan wij vaak denken. 

Wat vertel je en op welke manier?

Probeer zo duidelijk mogelijk en in gemakkelijke taal te vertellen wat er precies aan de hand is en wat er gaat gebeuren. Wees eerlijk, verbloem niets, maar probeer je kind niet te overspoelen met allerlei details, waardoor hij misschien angstig kan worden. 

Vertel wat er door het ziek zijn van zijn opa of oma zal veranderen. Bijvoorbeeld dat opa of oma nu snel moe is en niet tegen zoveel lawaai kan. Of dat opa of oma medicijnen krijgt waardoor zijn of haar haar straks uitvalt. En vertel ook wat er nog wel kan; bijvoorbeeld samen tv kijken of muziek luisteren. 

Geef niet te veel informatie ineens en loop niet te ver op de zaken vooruit. Als je gewoon naar je kind luistert, zal hij aangeven wat hij wil weten, hoeveel en wanneer.

Als je verteld hebt dat opa of oma erg ziek is en niet meer beter wordt – dokters kunnen bijna iedereen beter maken maar soms lukt dat niet – stelt een kind heel vaak zelf al de onvermijdelijke vraag: ‘Gaat opa/oma dood?’ Het beste is om eerlijk antwoord te geven. Lieg nooit tegen een kind ook al is het jong. ‘Ja, opa/oma gaat dood en dat kan al snel zijn.’ Zorg dat je je kind daarna direct gerust stelt door te vertellen dat je hem zult helpen als het verdrietig is en dat jullie er met elkaar doorheen zullen komen. Kijk of je kind nog meer vragen stelt. Misschien wel, maar misschien ook niet. Laat je leiden door je kind.

Wat je je kind precies vertelt en hoe, hangt natuurlijk af van veel dingen: de leeftijd van je kind, hoeveel hij al begrijpt, hoe vaak hij opa ziet en het ziekteproces meemaakt, hoe je verwacht dat hij zal reageren, en of hij al eerder te maken heeft gehad met zo’n verlies.

Het is goed om je eigen emoties te laten zien. Leg hem uit wat je voelt (verdrietig, boos, moe) en zeg hem dat je er nog steeds bent om voor hem te zorgen, zelfs als je het zwaar hebt. Dit is belangrijk voor je kind. Laat hem dit regelmatig weten! Te veel emoties van jouw kant kunnen voor je kind natuurlijk wel heftig zijn, dus probeer het te doseren.

Vraag hem, zodra hij begrijpt wat er gaat gebeuren, wat hij fijn vindt om voor opa/oma te doen. Bijvoorbeeld een tekening maken. Zo heeft een kind het gevoel iets te kunnen betekenen in deze verdrietige situatie. Ook vinden kinderen het vaak fijn te kunnen helpen (opa/omade rollator aangeven, iets te eten brengen, iets pakken voor opa/oma).

Betrek je kinderen bij het ziek zijn (mee naar het ziekenhuis), het afscheid nemen en de begrafenis of crematie. Kinderen hebben zelf vaak goede ideeën hierover. Ze ervan afhouden, maakt ze vaak angstiger dan wanneer ze meegaan en erbij betrokken zijn. Geheimzinnigheid is voor kinderen veel beangstigender.

Veel kinderen vinden het prettig om boekjes te lezen over omgaan met iemand die ziek is en/of sterft. Bijvoorbeeld ‘De Ballonreis – Als opa ziek wordt en sterft’  Het is goed als kinderen al wennen aan het thema ziek zijn en dood gaan, dat kan hen helpen als ze het daadwerkelijk in hun leventje meemaken. 

Omdat kinderen heel erg in het ‘nu’ leven, zul je merken dat ze het ene moment heel verdrietig zijn en vijf minuten later weer vrolijk spelen. Kinderen hebben een natuurlijke manier van rouwen en omgaan met moeilijke dingen: met tussenpozen, om te voorkomen dat de pijn te intens is. 

Licht de school op tijd in zodat die op eventuele emoties kunnen inspelen en het kind ook een beetje kunnen steunen en in de gaten houden.

Mocht je zelf als ouder vast lopen in het ondersteunen van je/jullie kind of kinderen, weet dat hulp vragen mag.

Als rouw en verlies therapeut probeer ik jullie gezin, jullie kinderen te ondersteunen, en begeleiden door een periode van onzekerheid, verdriet en rouw, om het in de toekomst een plekje te geven in jullie leven.