Trauma verwerking bij kinderen

Opvallend gedrag wat kort na een intens beangstigende periode begint kan een indicatie zijn dat er trauma is ontwikkeld. Signalen van traumatische stress zijn bv: woedeaanvallen, ongecontroleerd en intens huilen, hyperactiviteit, onrustig slaappatroon, bedplassen, niet kunnen concentreren op school of teruggetrokken gedrag.
Ook compulsieve, zich herhalende gedragingen, zoals steeds een autootje tegen een poppetje aanrijden, een val van een paard of een pestsituatie naspelen kunnen aanwijzingen zijn dat er onopgelost trauma in het kind aanwezig is.

Om vast te kunnen stellen of opvallend gedrag het gevolg is van een trauma kun je kijken wat er gebeurt als je de beangstigende gebeurtenis benoemt.
Een getraumatiseerd kind wil niet aan de gebeurtenis herinnerd worden.
Of, als het er aan herinnerd wordt, laat een hyperactieve reactie zien of keert in zichzelf, en reageert met stilte.

Het woord trauma roept bij mensen vaak een afwerende reactie op.
Dit komt mede omdat de meeste mensen er weinig over weten of omdat mensen liever niet herinnerd willen worden aan iets wat ze zelf meegemaakt hebben.

Maar wat is nu precies een trauma??

Om trauma te kunnen begrijpen is het belangrijk te kijken naar gedrag van dieren in het wild. Dieren worden regelmatig met de dood bedreigd (muis, konijn etc.). Toch raken ze zelden getraumatiseerd. Ze zijn instinctief in staat om de intense energie die vrijkomt bij overlevingsgedrag te reguleren en ontladen.

Wij mensen zijn uitgerust met vrijwel dezelfde regelmechanismen als dieren.
Het overlevingsinstinct wat o.a. samengaat met het vrijkomen van adrenaline, is identiek aan het overlevingsmechanisme van dieren.
Het hart gaat sneller kloppen en er komt veel energie vrij om te kunnen vechten of vluchten.
Ons lichaam moet deze primitieve respons op de bedreiging kunnen afmaken. Eerst door ons voor te bereiden op de bedreiging, dan erop te reageren, en als laatste door te ontladen (het trillen na een intense bedreiging).
Als deze natuurlijke cyclus afgemaakt wordt dan blijft er geen restenergie in het lichaam over. We kunnen gewoon verder met ons leven.

Bij mensen kan het afmaken van deze cyclus echter beperkt of geblokkeerd raken door het rationele deel (de neocortex) van onze hersenen.
We kunnen bijvoorbeeld ons ‘groot houden’ of ‘doorzetten’ en daarmee een volledige ontlading in de weg staan. Bijv. door het trillen na een schrikreactie tegen te houden, of de tranen in te houden.
Soms voelt het alsof we na een intense gebeurtenis “bevroren” zijn.
Dit komt omdat de overlevingsenergie dan nog vastgezet is in het lichaam.
De soms nog zeer hoge, niet ontladen, restenergie kan overal in het lichaam verstoringen geven. Dit kan resulteren in posttraumatische stress symptomen.

Iedereen kan trauma in zijn lichaam vastgezet hebben, maar baby’s en jonge kinderen zijn extra vatbaar omdat hun zenuwstelsel, wat overlevingsenergie reguleert, nog niet voldoende ontwikkeld is en nog weinig veerkracht heeft om met een intense overweldigende situatie om te gaan.
Met name baby’s zijn voor de regulatie van ventraal vagaal gestuurde zenuwwerkingen (die ook de ontlading van overlevingsenergie besturen) sterk afhankelijk van hun omgeving, meestal moeder en vader.
Een val van een fiets of een medische ingreep op jonge leeftijd kan zich ontwikkelen tot een trauma.

Wat zijn de kenmerken van een trauma?

Kinderen en volwassenen reageren heel verschillend op intense gebeurtenissen.
Het ene kind verstijft, een ander kind raakt in paniek of wordt kwaad.
Er zijn ook kinderen die helemaal niet lijken te reageren. Zij gaan gewoon door met waar ze mee bezig waren.
Ook al reageren kinderen verschillend, voor de meeste kinderen geldt dat ze direct en in de eerste weken na een intense gebeurtenis stressreacties laten zien. Deze reacties zijn normaal. Het kind heeft immers tijd nodig om de gebeurtenis een plek te geven.
De meeste kinderen hebben dan ook geen professionele hulp nodig na een intense gebeurtenis. Ze zijn samen met hun gezin en omgeving goed in staat om de ervaring te verwerken.

In de praktijk zien we dat bepaalde stressreacties vaak voorkomen, los van wat er precies gebeurd is. Kinderen (en volwassenen ook!) kunnen in de loop van de tijd één of meerdere van de volgende reacties laten zien:

• Herbeleven
  Bijv: steeds weer aan de gebeurtenis denken, naspelen wat er is gebeurd, nachtmerries hebben, heftig reageren op dingen die aan de gebeurtenis doen denken.
• Vermijden
  Bijv: er niet over willen praten, plaatsen, dingen of mensen die doen denken aan de gebeurtenis vermijden, ontkennen dat het is gebeurd, zich terugtrekken/afzonderen, plezier in hobby’s en interesses verliezen, negatieve gedachten over de toekomst hebben.
• Verhoogde prikkelbaarheid
  Bijv: moeite hebben met concentreren, moeilijk inslapen/doorslapen, snel boos zijn op anderen, snel schrikken (bijvoorbeeld van harde geluiden), heel waakzaam zijn.
  Overige reacties
  Bijv: schuldgevoelens hebben, last hebben van buikpijn/hoofdpijn, regressief gedrag (bijvoorbeeld weer in bed plassen of duimzuigen, zich aan ouders vastklampen), roekeloos zijn (bijvoorbeeld zonder te kijken de straat oversteken). In de klas vallen concentratie- en gedragsproblemen het meest op. Door een schokkende ervaring is het mogelijk dat kinderen een terugval in schoolprestaties laten zien. Ook kunnen ze vaker ruzie zoeken of druk gedrag vertonen. Meestal nemen deze reacties in de eerste vier weken na de gebeurtenis vanzelf af.

Tijdens trauma therapie maken we vaak gebruik van diverse spel matrialen, zoals bv playmobiel, maar ook  EFT therapie kan worden toegepast

Wil je meer weten over deze therapie vorm, klik dan op de onderstaande linkje

EFT Therapie